Dringen op de arbeidsmarkt

Nog geen vier jaar geleden kwam de commissie Bakker met de voorspelling dat door vergrijzing en ontgroening vanaf 2015 er een nijpend tekort zou ontstaan op de arbeidsmarkt. De pensioen leeftijd en de participatiegraad van vrouwen en jongeren moest omhoog. Dat is gelukt. Het arbeidsaanbod groeide snel, ook toen Nederland in 2011 voor de tweede keer in korte tijd in een recessie terecht kwam. Daarmee snijdt het mes nu aan twee kanten. Groeiend arbeidsaanbod en krimpende werkgelegenheid. Het gevolg een fors stijgende werkloosheid over een langere periode. Dit blijkt uit de cijfers van het UWV over de arbeidsmarktprognose 2012- 2013

Het wordt dringen op de arbeidsmarkt. Terwijl het aantal beschikbare banen afneemt, willen meer mensen aan het werk. Ondanks de vergrijzing verdwijnt de voorspelde krapte uit zicht. De werkgelegenheid zal dit en komend jaar krimpen met 44.000 banen. Pas vanaf 2014 zal er weer wat groei te verwachten zijn in het aantal banen. Maar een volledig herstel zit er voorlopig niet in. Dat betekent dat het aantal werkzoekenden de komende vijf jaar structureel hoger zal uit¬komen dan Nederland de laatste jaren gewend was. Het aantal werkzoekenden neemt niet alleen toe doordat er minder werk beschikbaar is. Want ondanks de crisis zet de stijging van de arbeidsparticipatie de komende jaren door, is de verwachting van het UWV.De groei van het aantal nieuwkomers op de arbeidsmarkt is hoger dan de groep babyboomers die de komende jaren met pensioen gaat. Maar daar staan geen banen tegenover.

Nog dit jaar komen er vooral veel jongeren bij die tijdens de recessie in 2009 besloten langer door te studeren maar die mogelijkheid nu niet meer hebben. Naast de jongeren zullen ook structureel meer ouderen en vrouwen de ¬arbeidsmarkt betreden. Voltijds huisvrouwen stellen hun hernieuwde arbeidsdeelname niet langer uit en ouderen zijn onzekerder geworden over de hoogte van hun toekomstige pensioenuitkering. Het zal de kansen voor 55-plussers en arbeidsgehandicapten er niet groter op maken, groepen die nu al gelden als moeilijk bemiddelbaar. In de afgelopen tien jaar is het bestand werklozen langer dan 1 jaar werkloos niet meer onder de 225.000 gekomen. Sterker nog. Na elke recessie neemt het aantal langdurig werklozen en werklozen zonder startkwalificatie verder toe. De segmentatie op de arbeidsmarkt krijgt in de 21e eeuw daarmee steeds duidelijker contouren. Een segment met werkenden met een vastcontact, een categorie met flexibele contracten, een groep die wisselend werk heeft en werkloos is. Een groeiende groep die structureel uitgesloten blijft van werk en daarmee niet of nauwelijks toegang krijgt naar (formeel) werk.

De kansrijkheid op een baan verschilt natuurlijk per sector en per regio. Specifieke sectoren blijven kampen met krapte, zoals de zorg en de metaal. Bepaalde regio’s kampen juist met tekorten zoals de Achterhoek, Limburg en de kop van Noord-Holland. Maar toch. De cijfers van een groeiende groep laag opgeleiden langdurig werklozen zijn onmiskenbaar. De middelen om mensen om te scholen naar deze groeisectoren heeft het UWV echter niet meer. Het re-integratiebudget van € 58 mln. dat het UWV vorig jaar nog tot zijn beschikking had, is volledig geschrapt. De beslissing van het demissionaire kabinet-Rutte om dat budget in te trekken berust op de veronderstelling dat er de komende jaren krapte op de arbeidsmarkt zou ontstaan als gevolg van de vergrijzing. Die aanname blijkt nu onterecht. Daar waar in de vorige eeuw het arbeidsmarktbeleid kon beschikken over een scholingsinfrastructuur voor werkzoekenden. Waarmee werklozen in het (dag)ritme bleven om hun kwalificaties te verbeteren. Het zogenaamde scholen op voorraad voor betere arbeidsmarktijden. Zijn door decentralisatie van het arbeidsmarktbeleid in combinatie met de privatisering in deze eeuw de scholingsinstrumenten en middelen nagenoeg verdwenen. Met de verkorting van de WW zijn het de gemeenten die uiteindelijk de rekening (gaan) betalen. Deze zullen zich te zijner tijd wel melden in Den Haag. Zo is de cirkel van de decentralisatie van het arbeidsmarktbeleid en privatisering weer rond.