Een tijdje geleden bezocht ik een tentoonstelling over Pop Art in Nijmegen. Een mooie verbeelding uit de tijdsperiode van de jaren vijftig en zestig. Bekende beelden, schilderijen, foto’s en muziek. Ze kwamen nagenoeg allemaal langs. Herkenbare metaforen uit een tijd waarin ik ben opgegroeid.
Dat bracht mij op de vraag hoe het huidige tijdsgewricht te duiden? Daar is niet een twee drie een antwoord op te formuleren. Vooral ook omdat we in eerste instantie nieuwe ontwikkelingen duiden met een verouderd begrippenkader. De eerste auto werd niet voor niets een ‘’horseless carriage” genoemd. In die categorie past het begrip ‘’betrouwbarebility”. Onlangs door Prinses Maxima geïntroduceerd tijdens een handelsmissie in Brazilië. “Sustainism” lijkt een betere term om de nieuwe tijd te duiden. Sustain wat?
We zijn het ‘’isme” voorbij. Delibereerde pas een docent op de Academie van mijn dochter. Haar repliek. Mogelijk zitten we al in een nieuwe tijd en hebben we het nog niet door. Een schot in de roos! Met de val van de muur raakten inderdaad de oude ideologische stromingen in verval. Het vastgeroeste ideologische waarden- en normenpatroon bleek niet meer toereikend om de toenmalige nieuwe tijd te duiden. De jaren negentig zijn in die zin een “waardenloze” periode gebleken. Los komen van rigide denkkaders en op zoek naar een nieuwe context voor een nieuwe koers.
In dit traject zijn we echter ook wat kwijt geraakt. Daarvoor betalen wij deze eeuw een forse prijs. De good Governance van de BV Nederland is aardig ontspoort. In de vorige eeuw zijn we vanuit een tolerante samenleving de grens gepasseerd naar een onverschillige. Onverschillig naar mens, omgeving en milieu. Met als gevolg een verdergaande onverdraagzaamheid. De verwording van de cultuur van het eigen belang. Waar maar één emotie telt en dat is de eigen emotie. Met één gelijk en dat is het eigen gelijk. Hou je wereld klein en sluit de ander buiten. Met vechtkabinetten, tegenstellingen tussen sociale klassen, banken als financiële dementors met bijbehorende graaicultuur. Niet echt een klimaat voor innovatie en creatie. Dat is één kant van het verhaal.
Tegelijkertijd heeft zich een nieuwe cultuur ontwikkeld. Met het world wide web als metafoor. Of het nu gaat over eten of de stad, productie of media, kennis of duurzame ontwikkeling. Alles en iedereen is met elkaar verbonden. Het is de cultuur van netwerken, delen, lenen en uitwisselen. Wat we zien, is een overgang naar een nieuwe levensstijl en een ander perspectief: meer verbonden, meer lokaal en zeker duurzamer. Op zoek naar een nieuwe manier van werken met andere verdienmodellen. Met overschot en tekort langs de lijnen van waardecreatie.
Het sustainisme probeert deze ontwikkeling te duiden maar omvat veel meer dan duurzaamheid. In deze context is duurzaamheid niet langer het monopolie van de groene sector. Inderdaad de ontgroening van de duurzaamheid. Het gaat evenzo over het veranderende medialandschap,internet, sociale media en de opensourcebeweging. Dit gedachtegoed moeten we aanwenden om creatieve oplossingen te vinden voor complexe problemen en maatschappelijke vraagstukken. Die beweging is al aan de gang, in delen van het bedrijfsleven, de overheid en maatschappelijke organisaties. We leven in het lokale en zijn tegelijkertijd wereldburgers. De opkomst van een nieuw ‘lokalisme’ in een gemondialiseerde wereld is een van de kenmerken van het sustainisme. Lokaal en mondiaal staan niet meer tegenover elkaar. Het is de wereld van de lokale markt én Twitter, de kroeg en Facebook, de buurt én CNN. ‘Lokaal’ wordt behalve een geografische plaatsbepaling, een kwaliteit op zichzelf. Het verandert ook onze kijk op innovatie en kennis, op hoe we stad en landschap inrichten, onze businessmodellen, de eetcultuur en veelmeer.
Terwijl ik deze blog schrijf ploft op de deurmat een pakketje. Met daarin het boek 'Sustainism is the new modernism' van Michiel Schwarz en Joost Elfers. Declares the dwan of een new cultural era. Als kind van de jaren zestig en cultureel antropoloog blijf ik toch een cultuuroptimist. De cultuur van het inspireren tot nieuwe verbindingen en creatieve oplossingen die nodig zijn voor een vitale samenleving. Welkom thuis. Wie doet mee?