Loondispensatie
Het was maar een kleine passage in het Regeerakkoord. Uitbreiding van het aantal beschut werk plekken met 20.000. De financiering daarvan vindt plaats door het instrument van loonkostensubsidies in de Participatiewet te vervangen door de mogelijkheid tot loondispensatie. Werkgevers kunnen daarmee onder het wettelijk minimumloon betalen, al naar gelang de verdiencapaciteit van de persoon in kwestie. De gemeente vult, afhankelijk van de gemeentelijke inkomensvoorziening waar de betrokkene gebruik van maakt, het inkomen aan. Het herintroduceren van de loondispensatie heeft enorme gevolgen voor de realisatie van het aantal Beschut Werk plekken (50.000) en het aantal Garantiebanen (125.000). En niet in de laatste plaats voor het inkomen van werkzoekenden die van deze regelingen gebruik maken.
Beschut Werk en Garantiebanen
Nog even terug naar de Participatiewet. De gedachte was om de instroom van de Sociale Werkvoorziening stop te zetten en via natuurlijk verloop af te bouwen. Waar laat je dan de nieuwe doelgroep met een beperkte loonwaarde? Als oplossing kwamen de zogenaamde 125.000 Garantiebanen voor werkzoekenden met een loonwaarde vanaf 50%. Op termijn 100.000 via het bedrijfsleven en 25.000 via de overheid. Voor werkzoekenden met een loonwaarde tussen de 30% en 50% voorzag de Participatiewet in zogenaamde Beschut Werk plekken. In eerste instantie zouden dit er 30.000 zijn. Het toekomstige Kabinet heeft dit nu opgehoogd tot 50.000. Via loonkostensubsidie vulde de overheid de loonwaarde aan tot het minimumloon. Iedereen blij, werkgever, werknemer en gemeente.
Loonkostensubsidie
Het verschil tussen loonwaarde en (minimum) loon krijgt de werkgever zoals aangegeven vergoedt van de gemeente via de loonkostensubsidie. Loonkostensubsidie compenseert daarmee de werkgever bij verminderde productiviteit van een werknemer. Stel de werknemer heeft een loonwaarde van 50% dan krijgt de werkgever een loonkostensubsidie van 50%. De werknemer verdient dan het minimumloon via de werkgever. Niks mis mee, het was even zoeken in de markt maar het begint te werken. Tot verleden week dinsdag dus toen het Regeerakkoord het licht zag. De loonkostensubsidie wordt afgeschaft en daarvoor in de plaats komt de loondispensatie.
Hoe ziet de loondispensatie eruit
Loondispensatie houdt in dat de werkgever mag afwijken van de Wet minimumloon en een loon mag betalen dat onder het wettelijk minimumloon ligt als de werknemer door een beperking niet in staat is om het wettelijk minimumloon te verdienen. De werkgever betaalt alleen de loonwaarde en hoeft daar geen premie over af te dragen. Met een loonwaarde van 50% betaalt de werkgever dan 50% van het minimumloon. De gemeente vult dit bedrag aan tot uitkeringsniveau. De werknemer op een Beschutte Werk plek of een Garantiebaan verdient daardoor niet langer, zoals nu het geval is, het minimumloon maar krijgt een inkomen op bijstandsniveau. Dus aan de slag voor 36 of 38 uur per week op het niveau van de bijstand in plaats van het minimumloon.
Herkomst loondispensatie
De loondispensatie is voor het eerst toegepast als een pilot in 2010. Een maatregel van het toenmalige Kabinet Balkenende IV. Met coalitiepartners PvdA, CDA en CU. Kern van de pilot was dat gemeenten het loon zouden aanvullen tot het bijstandsniveau. Het is niet ondenkbeeldig dat de CDA en CU deze regeling weer op de agenda hebben gezet. In het Kabinet Rutte I komt de loondispensatie terug als onderdeel in de Wet Werken Naar Vermogen (WWNV). Met dit verschil dat er nu wel aanvulling plaats vindt naar 100% van het Wettelijk Minimum Loon (WML). In de Participatiewet van 2015 van Rutte II verdwijnt de loondispensatie weer. Daarvoor in de plaats komen het ontwerpbesluit loonwaarde en het ontwerpbesluit Loonkostensubsidies. Maar wel met hetzelfde resultaat. In Beschut Werk of op een Garantiebaan verdient een werkzoekende nog altijd minimaal het minimumloon. Bij Rutte III komt de loondispensatie weer op de agenda, maar dan slechts als aanvulling tot het bijstandsniveau. Weer terug bij af dus.
Betekenis werkzoekenden
Voor werkzoekenden met een niet volledig arbeidsvermogen zijn de gevolgen enorm. En dan gaat het nog geen eens over de administratieve rompslomp van de combinatie loon en uitkering. Van een voormalige werkplek in de sociale werkvoorziening met een salaris van maximaal zo’n 130% WML terug naar bijstand op 70% van het WML. Mensen uit de zelfde doelgroep die nu beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt gaan er dus 60% op achteruit. De toeleiding van werkzoekenden met beperkte loonwaarde naar Beschut Werk en Garantiebanen was al lastig. Met een loonsverlaging van 30% ten opzichte van de huidige regeling lijkt dit schier onmogelijk. Wie gingen er met het grootste vertrouwen ook allemaal weer op vooruit in de toekomst?